Lista lektur obowiązkowych na maturę z polskiego 2023 i 2024 poziom podstawowy 

Matura z polskiego na rok 2023 uległa pewnym modyfikacjom w stosunku do pierwotnych założeń. Zgodnie z aneksem wydanym przez Centralną Komisję Egzaminacyjną kilka lektur wypadło z listy. Oczywiście osoby, które sądziły, że ta lista będzie mocno uszczuplona z uwagi na stan pandemii i naukę zdalną, myliły się. Jednak dwie pozycje, które wykreślono, są bardzo ciekawe, mowa tutaj o: 

Władysław Stanisław Reymont, Chłopi (tom I – Jesień); 

Witold Gombrowicz, Ferdydurke (fragmenty) 

Pozycja pierwsza była na liście lektur od wielu lat i trzeba przyznać, że jej całkowite usuniecie może zaskakiwać, a „Ferdydurke” – czyli słynne upupianie też należy przyjąć z zaskoczeniem, tym bardziej, że na maturze 2022 jest lekturą z tak zwaną gwiazdką.  

Poniżej lista lektur : wersja uproszczona, pozycje przekreślone to takie, które nie są obowiązkowe.  Lektury zostały podzielone na epoki, aby łatwiej było je wam skojarzyć. Pomijam tutaj wiersze, przykładowo: Bolesława Leśmiana, Jana Kasprowicza. No to zaczynamy: 

Jaka lektura na maturze 2023 i 2024?

Lektury obowiązkowe Starożytność: 

1. Biblia (fragmenty: Księga Rodzaju, Księga Hioba, Księga Koheleta, Pieśń nad Pieśniami, Księga Psalmów, Apokalipsa według św. Jana); 
2. Mitologia (Grecja) – Jan Parandowski; 
3. Iliada (fragmenty) – Homer; 
4. Odyseja (fragmenty) – Homer lektura wypada z poziomu podstawowego ale wchodzi do poziomu rozszerzonego 
5. Antygona – Sofokles; 

Lektury obowiązkowe Średniowiecze –  epos rycerza, Roland był takim super bohaterem  

1. Legenda o św. Aleksym (fragmenty); 
2. Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragmenty); 
3. Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu (fragmenty); 
4. Pieśń o Rolandzie (fragmenty); 
5. Kronika polska (fragmenty) – Gall Anonim; 
6. Boska komedia (fragmenty) – Dante Alighieri; 

Renesans – Tak Jan Kochanowski pozostaje niezmiennie od wielu lat plus kilka drobiazgów. 

1. Jan Kochanowski, wybrane pieśni, w tym: Pieśń IX ks. I, Pieśń V ks. II; psalmy, w tym Psalm 13, Psalm 47; tren IX, X, XI, XIX; Odprawa posłów greckich (Uwaga tutaj wypadają Psalmy w tym psalm 13 i psalm 47); 
2. Kazania sejmowe (fragmenty) – Piotr Skarga; 
3. Pamiętniki (fragmenty) – Jan Chryzostom Pasek; 
4. Makbet – William Szekspir; 
5. Romeo i Julia – William Szekspir – Romeo z Julią wypadają, ciekawe dlaczego? 

Barok  

1. Pamiętniki (fragmenty) – Jan Chryzostom Pasek; 
2. Skąpiec – Molier; 

Oświecenie  

1. Hymn do miłości ojczyzny, wybrane satyry – Ignacy Krasicki; 

Romantyzm  – lektury obowiązkowe –  Tak Dziady cz. III i Pan Tadeusz zostają bo jak by inaczej 

1. Oda do młodości; Adam Mickiewicz; 
2. Romantyczność; wybrane ballady – Adam Mickiewicz; 
3. Konrad Wallenrod; – Adam Mickiewicz; 
4. Dziady cz. III; – Adam Mickiewicz; 
5. Kordian – Juliusz Słowacki; 
6. Nie-Boska komedia – Zygmunt Krasiński; – lektura przechodzi do poziomu rozszerzonego  

Pozytywizm – tutaj jest ukochana lektura egzaminatorów Lalka 

1. Potop – Henryk Sienkiewicz; 
2. Gloria victis – Eliza Orzeszkowa; 
3. Zbrodnia i kara – Fiodor Dostojewski; 
4. Z legend dawnego Egiptu – Bolesław Prus; 
5. Lalka – Bolesław Prus; 

Młoda Polska – – kochacie Wesele? Jest niezmiennie wśród lektur obowiązkowych 

1. Wesele – Stanisław Wyspiański; 
2. Chłopi t. I – Władysław Stanisław Reymont; 
3. Rozdziobią nas kruki, wrony… – Stefan Żeromski; 

Dwudziestolecie międzywojenne – wypada Ferdydurke – hurra????? 

1. Przedwiośnie – Stefan Żeromski; 
2. Ferdydurke (fragmenty) – Witold Gombrowicz; 

Literatura wojny i okupacji 

1. Opowiadania np.: Proszę państwa do gazu, Ludzie, którzy szli Tadeusz Borowski; 
2. Inny świat – Gustaw Herling-Grudziński; 
3. Zdążyć przed Panem Bogiem – Hanna Krall; 

Literatura współczesna 

1. Dżuma – Albert Camus; 
2. Rok 1984 – George Orwell; 
3. Droga donikąd (fragmenty) – Józef Mackiewicz; 
4. Tango – Sławomir Mrożek; 
5. opowiadanie Marka Nowakowskiego z tomu Raport o stanie wojennym (np. Stan wojenny); 
6. Górą „Edek” – Marek Nowakowski; 
7. Katedra – Jacek Dukaj; 
8. Madame – Antoni Libera; 
9. Miejsce – Andrzej Stasiuk; 
10. Profesor Andrews w Warszawie – Olga Tokarczuk; 
11. Podróże z Herodotem (fragmenty) – Ryszard Kapuściński; 

Lektury skreślone z listy obowiązkowych na maturę 2023 i 2024?

Podsumujmy co zostało skreślone lub przeniesione na poziom rozszerzony:

Odyseja (fragmenty) – Homer; >> przechodzi do rozszerzenia
Psalmy, w tym Psalm 13, Psalm 47;
Romeo i Julia – William Szekspir
Nie-Boska komedia – Zygmunt Krasiński; >> przechodzi do rozszerzenia
Z legend dawnego Egiptu – Bolesław Prus;
Chłopi t. I – Władysław Stanisław Reymont;
Rozdziobią nas kruki, wrony… – Stefan Żeromski;
Ferdydurke (fragmenty) – Witold Gombrowicz;
Droga donikąd (fragmenty) – Józef Mackiewicz;
Madame – Antoni Libera;
Podróże z Herodotem (fragmenty) – Ryszard Kapuściński;

Wcześniej wspomniałem, że na liście pominąłem wiersze, jednak należy pamiętać, że lista lektur obowiązkowych to także liryki. Jest kliku poetów, których utwory znikły, poniżej lista poetów, których utwory zostały wykreślone:  

Kazimiera Iłłakowiczówna, Haliny Poświatowskiej czy Jana Polkowskiego 

Usunięto także klika tekstów tak zwanej piosenki literackiej: 

Powojenna piosenka literacka – wybrane utwory Wojciecha Młynarskiego, oraz wybrane teksty Kabaretu Starszych Panów, a także utwory w wykonaniu Ewy Demarczyk. 

Wybrane wiersze tych poetów poprzechodzą do poziomu rozszerzonego: Józef Czechowicz, Tadeusz Gajcy, Miron Białoszewski. 

 Lektury obowiązkowe na maturę 2023 i 2024

Osoby, które są przyzwyczajone do listy lektur opublikowanych w podstawie programowej dla języka polskiego: 

• Biblia, w tym fragmenty Księgi Rodzaju, Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Pieśni nad Pieśniami, Księgi Psalmów, Apokalipsy wg św. Jana; 
• Jan Parandowski, Mitologia, część I: Grecja; 
• Homer, Iliada (fragmenty), Odyseja (fragmenty); 

• Sofokles, Antygona; 
• Horacy, wybrane utwory; 
• Bogurodzica, Lament świętokrzyski (fragmenty), Legenda o św. Aleksym (fragmenty), Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragmenty); 
• Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu (fragmenty); 
• Pieśń o Rolandzie (fragmenty); 

• Gall Anonim, Kronika polska (fragmenty); 
• Dante Alighieri, Boska komedia (fragmenty); 
• Jan Kochanowski, wybrane pieśni, w tym: Pieśń IX ks. I, Pieśń V ks. II; psalmy, w tym Psalm 13, Psalm 47; tren IX, X, XI, XIX; Odprawa posłów greckich; 
• Piotr Skarga, Kazania sejmowe (fragmenty); 
• wybrane wiersze następujących poetów: Daniel Naborowski, Jan Andrzej Morsztyn, Mikołaj Sęp-Szarzyński; 

• Jan Chryzostom Pasek, Pamiętniki (fragmenty); 
• William Szekspir, Makbet, Romeo i Julia; 
• Molier, Skąpiec; 
• Ignacy Krasicki, Hymn do miłości ojczyzny, wybrane satyry; 
• Franciszek Karpiński, wybór sielanek i liryki religijnej; 

• Adam Mickiewicz, Oda do młodości; wybrane ballady, w tym Romantyczność; wybrane sonety z cyklu Sonety krymskie oraz inne wiersze; Konrad Wallenrod, Dziady cz. III; 
• Juliusz Słowacki, Kordian; wybrane wiersze, w tym Grób Agamemnona (fragmenty), Testament mój; 
• Zygmunt Krasiński, Nie-Boska komedia; 
• Cyprian Kamil Norwid, wybrane wiersze; 
• Bolesław Prus, Lalka, Z legend dawnego Egiptu; 

• Eliza Orzeszkowa, Gloria victis; 
• Henryk Sienkiewicz, Potop; 
• Adam Asnyk, wybór wierszy; 
• Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara; 
• wybrane wiersze następujących poetów: Jan Kasprowicz, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Leopold Staff; 

• Stanisław Wyspiański, Wesele; 
• Władysław Stanisław Reymont, Chłopi (tom I – Jesień); 
• Stefan Żeromski, Rozdziobią nas kruki, wrony…, Przedwiośnie; 
• Witold Gombrowicz, Ferdydurke (fragmenty); 
• wybrane wiersze następujących poetów: Bolesław Leśmian, Julian Tuwim, Jan Lechoń, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Kazimiera Iłłakowiczówna, Julian Przyboś, Józef Czechowicz, Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Gajcy; 

• Tadeusz Borowski, Proszę państwa do gazu, Ludzie, którzy szli; 
• Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat; 
• Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem; 
• wybrane wiersze następujących poetów: Stanisław Baliński, wybrane wiersze z okresu emigracyjnego, Kazimierz Wierzyński, wybrane wiersze z okresu emigracyjnego, Czesław Miłosz, wybrane wiersze, w tym z tomu Ocalenie, oraz Traktat moralny (fragmenty), Tadeusz Różewicz, Miron Białoszewski, Jarosław Marek Rymkiewicz, Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert, wybrane wiersze, w tym z tomów Pan Cogito oraz Raport z oblężonego Miasta, Halina Poświatowska, Stanisław Barańczak, Jan Polkowski, Wojciech Wencel; 
• Albert Camus, Dżuma; 

• George Orwell, Rok 1984; 
• Józef Mackiewicz, Droga donikąd (fragmenty); 
• Sławomir Mrożek, Tango; 
• Marek Nowakowski, Raport o stanie wojennym (wybrane opowiadanie), Górą „Edek” (z tomu Prawo prerii); 
• Jacek Dukaj, Katedra (z tomu W kraju niewiernych); 

• Antoni Libera, Madame; 
• Andrzej Stasiuk, Miejsce (z tomu Opowieści galicyjskie); 
• Olga Tokarczuk, Profesor Andrews w Warszawie (z tomu Gra na wielu bębenkach); 
• Ryszard Kapuściński, Podróże z Herodotem (fragmenty); 
• wybrane utwory okresu stanu wojennego; 

• powojenna piosenka literacka – wybrane utwory Jacka Kaczmarskiego, Wojciecha Młynarskiego, Agnieszki Osieckiej oraz wybrane teksty Kabaretu Starszych Panów, a także utwory w wykonaniu Ewy Demarczyk. 

Opracowanie na podstawie materiałów: 

1. Podstawa programowa kształcenia ogólnego z komentarzem Szkoła ponadpodstawowa: 

liceum ogólnokształcące, technikum oraz branżowa szkoła I i II stopnia. Język polski 

1. Egzamin maturalny w roku 2023 oraz 2024 Najważniejsze zmiany w zasadach organizowania i przeprowadzania egzaminu maturalnego w obu formułach 

1) Formule 2015 (dla absolwentów 3-letniego liceum i 4-letniego technikum) 

2) Formule 2023 (dla absolwentów 4-letniego liceum i 5-letniego technikum)