Biblia; pytania 1-3; wersja video i odpowiedzi pisane

Pytanie 1: Motyw cierpienia niezawinionego

„Motyw cierpienia niezawinionego. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów księgi Hioba i w swojej odpowiedzi uwzględni również wybrany kontekst”.

Wstęp

Cierpienie niezawinione to takie, które spotyka człowieka, mimo że nie uczynił on nic złego. Jest ono z ludzkiej perspektywy niezrozumiałe i niewyjaśnialne, chociaż może mieć sens w szerszym, boskim planie. Stanowi chwilę próby, w której mierzy się skala człowieczeństwa i siła odpowiedzi na okrutność losu.

Argument (Księga Hioba)

W Księdze Hioba tytułowy bohater, człowiek prawy i bogobojny, pada ofiarą zakładu między Bogiem a szatanem. Szatan twierdzi, że Hiob odwróci się od Boga, jeśli straci wszystko, co kocha. W konsekwencji Hiob traci majątek, rodzinę, a na końcu własne zdrowie. Jego przyjaciele, zgodnie z mentalnością tamtych czasów, są przekonani, że musiał ciężko zgrzeszyć, skoro spotyka go tak wielka kara. Mimo skrajnej udręki Hiob nie przestaje zwracać się do Boga; jego modlitwy bywają pełne wyrzutów, ale nigdy się od Niego nie odwraca. Nie otrzymuje jednak od Boga ostatecznej odpowiedzi na pytanie „dlaczego?”, a jedynie prośbę o zaufanie Jego boskiemu planowi.

Kontekst

Motyw ten pojawia się również w powieści Dżuma Alberta Camusa. Mieszkańcy miasta zmagają się z niewyobrażalną epidemią. Prawdziwie ludzka postawa, reprezentowana przez doktora Rieux i Jeana Tarou, nakazuje w obliczu niezawinionego cierpienia solidarność i współczucie. Mimo że nie wierzą w Boga, rozumieją, że sensem ludzkiej egzystencji jest współodczuwanie i aktywny sprzeciw wobec zła. Inne przykłady to film Życie jest piękne, opowiadający o cierpieniu w obozie koncentracyjnym, oraz lektury z okresu wojny i okupacji.

Podsumowanie

Cierpienie niezawinione jest niewyjaśnialne, ale stanowi próbę człowieczeństwa, wiary i sumienia. Chociaż samo w sobie może nie mieć sensu dla człowieka, to człowiek może nadać mu znaczenie poprzez dzielenie się miłością, dobrem i wiernością. Choć nie jest sprawiedliwe, człowieczeństwo czyni je bardziej znośnym.

Pytanie 2: Człowiek wobec niestałości świata

„Człowiek wobec niestałości świata omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Księgi Koheleta i uwzględni również wybrany kontekst”.

Wstęp

Niestałość świata to pojęcie tożsame z przemijalnością i nietrwałością. Jest to świadomość, że czas nieustannie upływa, a wszystko, co materialne i emocjonalne, jest ulotne.

Argument (Księga Koheleta)

Biblijny mędrzec Kohelet, doświadczywszy w życiu wszystkiego, co uchodzi za sukces i bogactwo, dochodzi do wniosku, że wszystko to jest nietrwałe – „nic stałego pod słońcem”. Ta refleksja nie czyni go jednak nieszczęśliwym. Mając na uwadze nietrwałość świata materialnego, Kohelet zwraca uwagę na relację z Bogiem i podkreśla, że człowiek powinien cieszyć się życiem, przeżywać chwile w sposób pełny i pogodzić się z tym, że każde pokolenie ma swój czas i przemija. W tej ciągłej rotacji dostrzega pewne piękno, podobne do zmieniających się pór roku. Księga Koheleta, wbrew pozorom, nie jest pesymistyczna.

Kontekst

Podobne refleksje można odnaleźć u Jana Kochanowskiego, np. w pieśni Czego chcesz od nas, Panie, gdzie natura rządzi się odwiecznymi cyklami, a człowiek czuje się bezpiecznie pod boską opieką. Temat przemijania jest także centralny w poezji barokowej. Twórcy tacy jak Naborowski czy Potocki, wskazując na ulotność ludzkiego życia, podkreślali, że jedynym ratunkiem i pocieszeniem jest relacja z Bogiem i oczekiwanie na życie wieczne.

Podsumowanie

Człowiek jest jedyną istotą świadomą własnego przemijania, co początkowo może prowadzić do buntu i rozpaczy. Jednak głębsza refleksja pozwala odnaleźć wdzięczność za wszystko, co nas spotyka, i czerpać z tego naukę. Świadomość przemijania pozwala lepiej zrozumieć wartość życia i ulotnych chwil.

Życie, choć kruche, nie jest puste.

Pytanie 3: Wizja końca świata

„Wizja końca świata. Omów zagadnienie na podstawie znanych ci fragmentów Apokalipsy św. Jana. W swojej odpowiedzi uwzględni także wybrany kontekst”.

Wstęp

Wizja końca świata z Apokalipsy św. Jana do dziś jest szeroko komentowana i stanowi motyw przewodni wielu dzieł kultury. Jest to wizja przerażająca, pełna symboli, ale jednocześnie niosąca ostateczną nadzieję.

Argument (Apokalipsa św. Jana)

Opis końca świata jest celowo drastyczny i przerysowany: przerażające odgłosy archanielskich trąb, upadki miast, morze ognia i umarli wstający z grobów. Celem tych obrazów jest obudzenie sumień i skłonienie grzeszników do nawrócenia. Mimo okrucieństwa, apokalipsa kończy się pozytywnie – triumfem dobra nad złem i narodzinami raju, nazwanego Nowym Jeruzalem. Popularnym i często wykorzystywanym w kulturze motywem są Czterej Jeźdźcy zwiastujący wojnę, zarazę, śmierć i głód.

Kontekst

Temat ten jest często poruszany w literaturze w różnorodny sposób:

• Hymn Dies Irae Jana Kasprowicza przedstawia wizję znacznie mroczniejszą, w której człowiek jest skazany na przegraną przez niemiłosiernego Boga, a opis jest przesycony ekspresją i obrazami rozkładu.
• Wiersz Piosenka o końcu świata Czesława Miłosza ukazuje apokalipsę, której nikt nie zauważa. Koniec świata jest cichy, spokojny i przychodzi w zwykły dzień, a ludzie są pogodzeni z losem.

Podsumowanie

Dzieła kultury ukazują wydarzenia apokaliptyczne jako coś granicznego i przerażającego, wobec czego człowiek jawi się jako istota drobna i krucha. Koniec świata można interpretować na wiele sposobów: jako dosłowne zniszczenie Ziemi, ale też jako koniec czyjegoś własnego, osobistego świata lub upadek znanego porządku. Sama Apokalipsa ma co najmniej trzy główne interpretacje: odnoszącą się do przeszłości, teraźniejszości (czasów św. Jana) lub przyszłości