Matura 2026 z języka polskiego – jakie zmiany czekają absolwentów?

Wprowadzenie

Wielu maturzystów uważa, że matura w maju 2026 roku nie przyniesie istotnych zmian. To błędne przekonanie. Choć podstawowa formuła egzaminu (część pisemna i ustna) pozostaje bez zmian, w praktyce absolwentów czekają dalekosiężące modyfikacje, szczególnie w egzaminie ustnym.

Koniec z łatwym przedłużaniem czasu na egzaminie ustnym

Centralna Komisja Egzaminacyjna drastycznie ograniczyła możliwość uzyskania dodatkowych 15 minut na egzaminie ustnym. W poprzednich latach duża grupa maturzystów korzystała z tego przywileju na podstawie błahych powodów, jak np. alergia na kurz. Takie praktyki zostały uznane za nadużycie systemu.

Przedłużenie czasu pracy powodowało poważne problemy organizacyjne. Egzamin ustny można przeprowadzać wyłącznie między 9:00 a 16:00, a zaplanowanych jest 32 zestawy pytań dziennie. Zamiast wpuszczać uczniów co 15 minut, komisje musiały radzić sobie z maturzystami przebywającymi w sali po 45 minut zamiast standardowych 30. W szkołach, gdzie połowa zdających miała przedłużenie, harmonogram stawał się niemożliwy do zrealizowania.

Obecnie przedłużenie czasu pracy przysługuje wyłącznie osobom w wyjątkowo trudnym położeniu życiowym:

• niepełnosprawność
• poważna choroba
• niedostosowanie społeczne
• szczególnie trudne, traumatyczne doświadczenia życiowe

To rozwiązanie jest sprawiedliwe wobec tych, którzy rzeczywiście potrzebują wsparcia, i eliminuje sytuacje, w których strach przed egzaminem był jedyną przyczyną wniosku o przedłużenie czasu.

Więcej pytań z „Dziadów” część III – najtrudniejsza lektura

Choć lista lektur została skrócona z 54 do około 20 pozycji, a pytań jest 76, nie oznacza to wcale łatwiejszego egzaminu. Największym wyzwaniem będzie „Dziady część III” Adama Mickiewicza – do tej lektury przypisano aż 9 pytań, więcej niż do jakiejkolwiek innej, nawet „Lalki”.

Przykładowe pytania pokazują poziom trudności:

• Losy młodzieży polskiej pod zaborami
• Mesjanizm jako romantyczna idea
• Różne postawy człowieka wobec Boga
• Jakie prawdy o człowieku ujawniają sny i widzenia?
• W jakim celu twórca nawiązuje do motywów biblijnych?
• Walka dobra ze złem o duszę ludzką
• Czym dla człowieka może być wolność oraz motyw samotności?

To pozornie proste pytania wchodzą na grząski grunt historiozofii romantycznej. Bez głębokiego zrozumienia lektury i solidnego przyswojenia wiedzy nawet dobrze wygłoszona wypowiedź może okazać się niewystarczająca podczas pytań uzupełniających od egzaminatorów.

Dłuższy okres egzaminów ustnych

Tradycyjnie egzaminy ustne kończyły się w trzecim tygodniu maja, dając maturzystom upragnioną wolność. W roku szkolnym 2025/2026 sytuacja się zmienia:

• Egzaminy pisemne: 4 maja (poziom podstawowy) i 20 maja (poziom rozszerzony)
• Egzaminy ustne: 7-30 maja

Niektórzy maturzyści mogą być odpytywani nawet pod koniec maja, co wymaga dużej dozy cierpliwości i utrzymania formy przez cały miesiąc.

Zmiany w arkuszach egzaminacyjnych

Podstawowa struktura wypracowań pozostaje bez zmian, ale widoczna jest nowa tendencja w podejściu ekspertów opracowujących zadania. Już nie wystarczy mechaniczne wykucie treści lektur – kluczowe staje się:

• umiejętność analizy tekstów literackich
• tworzenie systemu skojarzeń między utworami
• powiązywanie różnych elementów lektur
• porównywanie tekstów z różnych epok

Na maturze w maju 2025 roku absolwenci narzekali na znacznie większą liczbę zadań wymagających zestawienia i porównania dwóch tekstów z różnych epok. Ta tendencja będzie się utrzymywać. Maturzyści muszą być przygotowani na porównywanie np.:

• wiersza średniowiecznego z utworem współczesnym
• poezji barokowej z turpistyczną poezją XX wieku
• fragmentów prozy z różnych okresów literackich

Uwaga na pułapki w pytaniach

Wielu maturzystów uważa, że pytania z lat poprzednich są wystarczającym materiałem do nauki. To niebezpieczne założenie. Dokładne porównanie list pytań jawnych ujawnia istotne zmiany:

• pojawiają się nowe pytania
• niektóre pytania są inaczej sformułowane
• motywy, na których można było polegać, zostały zmienione lub doprecyzowane
• subtelne modyfikacje mogą całkowicie zmienić kierunek odpowiedzi

Jak się przygotować do matury 2026?

Kluczem do sukcesu nie jest uczenie się więcej, ale uczenie się mądrzej. Maturzyści powinni:

• Unikać ofert obiecujących „prostą i łatwą” naukę w ostatniej chwili
• Nie polegać wyłącznie na opracowaniach z lat poprzednich
• Skupić się na zrozumieniu lektur, a nie tylko na zapamiętywaniu faktów
• Ćwiczyć analizę porównawczą utworów z różnych epok
• Pracować systematycznie, a nie intensywnie tuż przed egzaminem

Mechaniczne wykuwanie materiału nikogo nie uskrzydli i z pewnością nie zagwarantuje sukcesu maturalnego. Współczesny egzamin wymaga głębokiego zrozumienia literatury i umiejętności krytycznego myślenia.

Podsumowanie

Matura 2026 z języka polskiego jest trudniejsza, niż mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka. Skrócona lista lektur nie oznacza mniejszego wysiłku – wręcz przeciwnie, większy nacisk na umiejętności analityczne i interpretacyjne wymaga od maturzystów bardziej świadomego i głębokiego przygotowania. Sukces osiągną ci, którzy zaczną systematyczną naukę wcześniej i skoncentrują się na rozumieniu, a nie tylko zapamiętywaniu.