Matura ustna z języka polskiego – analiza tekstu językowego, pytania nie jawne

Czym jest stylizacja językowa

• Celowe działanie autora nadające językowi wypowiedzi charakter związany ze środowiskiem opisywanym w narracji
• Rodzaje stylizacji:
  • gwarowa (dialektyzacja)
  • profesjonalizacja (język zawodowy)
  • kolokwializacja (cechy stylu potocznego)
  • biblizacja (cechy języka Biblii)
  • archaizacja (stylizacja na język dawny)

Jak analizować tekst ze stylizacją na maturze

1. Struktura odpowiedzi:
   • Dokładne przeczytanie i zrozumienie pytania
   • Zdefiniowanie pojęcia stylizacji
   • Wyjaśnienie funkcji stylizacji
   • Analiza przykładów z tekstu
   • Odniesienie do kontekstów
   • Sformułowanie wniosków
   • Podsumowanie odpowiedzi
2. Przykładowa analiza (na podstawie tekstu Tetmajera “Babski wybór”):
   • Identyfikacja stylizacji gwarowej (dialektyzacji)
   • Wskazanie cech gwary podhalańskiej:
     • wymowa “z” zamiast “sz”, “cz”
     • wygłosowe “k” zamiast “ch”
   • Funkcje stylizacji:
     • odzwierciedlenie kultury regionu
     • uwiarygodnienie bohaterów
     • oddanie autentyzmu wypowiedzi
3. Możliwe konteksty:
   • Literackie (np. “Wesele” Wyspiańskiego, “Chłopi” Reymonta)
   • Filmowe (np. seriale medyczne, filmy gangsterskie)
   • Kabaretowe
   • Muzyczne (piosenki)
   • Historycznoliterackie
   • Historyczne

Ważne wskazówki

• Nie należy ograniczać się tylko do kontekstów literackich
• Trzeba pamiętać o zarządzaniu czasem (część wypowiedzi dotyczy pytania z listy jawnej)
• Warto zakończyć wypowiedź formułą “Dziękuję bardzo, skończyłam moją wypowiedź”
• Należy dokładnie analizować pytanie i odpowiadać na nie precyzyjnie