Jak napisać rozprawkę maturalną w 4 krokach?

Krok 1: Analiza i wybór tematu

Procedura analizy tematu:

1. Otwarcie arkusza i zapoznanie się z listą lektur
2. Analiza obu tematów przed wyborem:
   • Rozpisanie każdego elementu tematu
   • Zdefiniowanie kluczowych pojęć
   • Określenie zakresu rozważań
3. Przemyślenie własnego stanowiska
4. Wybór odpowiedniej lektury obowiązkowej

Przykład analizy tematu:

“Wierność tradycji a szukanie nowych dróg”:

• Zdefiniować pojęcie tradycji
• Określić, czym jest “szukanie nowych dróg”
• Rozważyć relację między tradycją a innowacją
• Zastanowić się, czy zawsze stoją w sprzeczności
• Przemyśleć, kiedy warto zachować tradycję, a kiedy szukać nowych rozwiązań

Wskazówki praktyczne:

• Nie kierować się pozorną łatwością tematu
• Sprawdzić znajomość wybranej lektury
• Przygotować w brudnopisie możliwe konteksty
• Zapisać numer wybranego tematu w arkuszu

Krok 2: Wstęp i teza

Struktura wstępu:

1. Wprowadzenie ogólne do tematyki:
   • Uniwersalne rozważania o temacie
   • Definicje kluczowych pojęć
   • Zarysowanie problemu
2. Zawężenie tematu
3. Przedstawienie tezy

Przykłady rozpoczęcia wstępu:

• “Od wieków pytanie o…”
• “Literatura chętnie podejmuje…”
• “Nie trudno znaleźć w dziełach wielkich artystów…”

Cechy dobrej tezy:

1. Forma zdania twierdzącego
2. Jasne stanowisko
3. Możliwość obrony argumentami
4. Spójność z tematem
5. Konkretność i precyzja

Błędy do uniknięcia:

• Zbyt krótki wstęp (1-2 zdania)
• Brak wyraźnej tezy
• Teza niezwiązana z tematem
• Zbyt ogólnikowe sformułowania

Krok 3: Argumentacja

Struktura argumentu:

1. Sąd szczegółowy (nawiązujący do tezy):
   • Jasne stwierdzenie
   • Powiązanie z główną myślą
   • Konkretne stanowisko
2. Przykład z literatury:
   • Konkretne odwołanie do lektury
   • Wybór odpowiedniego fragmentu/motywu
   • Analiza, nie streszczenie
   • Powiązanie z argumentem
3. Wniosek cząstkowy:
   • Podsumowanie przykładu
   • Odniesienie do tezy
   • Przejście do kolejnego argumentu

Przykład poprawnego argumentu:

Temat: Odpowiedzialność

• Sąd: “Odpowiedzialny człowiek liczy się z konsekwencjami własnych działań”
• Przykład: Mit o Orfeuszu i Eurydyce (konkretna analiza odpowiedzialności)
• Wniosek: Odniesienie do granic odpowiedzialności i konsekwencji

Błędy do uniknięcia:

• Streszczanie utworów
• Brak powiązania z tezą
• Powierzchowna analiza
• Brak wniosków cząstkowych

Krok 4: Konteksty i zakończenie

Rodzaje kontekstów:

1. Literackie:
   • Inne utwory
   • Motywy literackie
   • Nawiązania intertekstualne
2. Historyczne:
   • Wydarzenia
   • Epoki
   • Procesy historyczne
3. Biograficzne:
   • Życie autora
   • Wpływ na twórczość
   • Okoliczności powstania dzieła
4. Kulturowe:
   • Filmy
   • Sztuki plastyczne
   • Muzyka
   • Gry
   • Programy

Sposób wykorzystania kontekstów:

• Mogą być częścią argumentu (1-2 zdania)
• Mogą stanowić osobny argument
• Powinny pogłębiać rozważania
• Muszą być funkcjonalne

Struktura zakończenia:

1. Nawiązanie do tezy:
   • Inne sformułowanie
   • Potwierdzenie stanowiska
2. Synteza argumentów:
   • Przypomnienie głównych przykładów
   • Połączenie wniosków cząstkowych
3. Wniosek końcowy:
   • Uogólnienie
   • Refleksja
   • Szerszy kontekst

Wskazówki do zakończenia:

• Unikać dosłownego powtarzania tezy
• Zachować spójność z całością pracy
• Nie wprowadzać nowych argumentów
• Zakończyć wyraźną konkluzją

Ocenianie:

• Całość: 35 punktów
• KLIK (Kompetencje Literackie i Kulturowe): 16 punktów
• Szczególna uwaga na:
  • Zgodność z tematem
  • Jakość argumentacji
  • Wykorzystanie kontekstów
  • Spójność wywodu