Błąd kardynalny na maturze według formuły 2023

Na maturze według formuły od roku 2023 są dwie możliwości wyzerowania pracy. Pierwsza to tak zwana “bramka” – o tym napiszę w innym wpisie, druga to błąd kardynalny. Niestety, wielu maturzystów nie wie co to jest błąd kardynalny i z tego powodu przeżywa bardzo dużo stresu, a niepotrzebnie. Wyjaśnię o co chodzi.

Jakich lektur dotyczy błąd kardynalny?

Błąd kardynalny dotyczy tylko lektur obowiązkowych na maturze w danym roku i do tego omawianych w całości. W przypadku matury, według formuły 2023, wykaz takich lektur możesz odnaleźć na naszej stronie lub stronie CKE. Czyli na dziś błąd dotyczący lektury „Ferdydurke” nie zostanie zaliczony do błędów kardynalnych, dlatego że ta lektura została usunięta z listy obowiązkowych. Prawdopodobnie nauczyciele w wielu klasach błąd w tej lekturze będą uznawać za kardynalny, jeśli dotyczy to młodszych roczników i prac pisanych w klasie. Chodzi o to, by ich przyzwyczajać do pełnej matury. Troszkę to skomplikowane, ale proszę pamiętać, że maturzyści w roku 2023 i 2024 z powodu pandemii zdają maturę według okrojonych wymagań.

Co to jest błąd kardynalny?

Skoro już wiesz, jakich lektur dotyczy błąd kardynalny, to teraz jak definiuje to CKE w swoim informatorze maturalnym, dotyczącym matury według formuły 2023:

3. Błąd kardynalny to błąd rzeczowy świadczący o nieznajomości treści i problematyki lektury obowiązkowej, do której odwołuje się zdający, w zakresie:
4. a) fabuły, w tym głównych wątków utworu
5. b) losów głównych bohaterów, w tym np. łączenie biografii różnych bohaterów.
6. Błąd kardynalny może dotyczyć wyłącznie lektur obowiązkowych wskazanych w podstawie programowej jako lektury do omówienia w całości (nie we fragmentach).

Źródło: informator CKE strona 18.

Błąd kardynalny to rażąca pomyłka dotycząca treści lektury, głównych wątków, bohaterów i ich losów. Wyjaśni to przykład, który omówię:

Wokulski ożenił się z Izabelą Łęcką i uwłaszczył chłopów.

Jest to typowy przykład błędu kardynalnego. Po pierwsze Wokulski nie ożenił się z Izabelą Łęcką. Nigdy też nie uwłaszczył chłopów. Tutaj uczeń wykazał się brakiem znajomości losów głównego bohatera. Patrz punkt b z Informatora, dodatkowo fabuła została zmieniona.

Kolejny przykład błędu kardynalnego:

Gustaw po wygłoszeniu wielkiej improwizacji nazwał Boga Carem.

Gustaw czy Konrad? No właśnie! Konrad. Oczywiście główny bohater nie nazwał tak Boga, zrobiły to za niego szatany.

Tutaj uczeń wykazał się typowym brakiem znajomości fabuły dramatu. Nie dość, że zostało pomylone imię bohatera, to jeszcze został przekłamany jego los. Przypominam, że Konrad tylko dlatego uniknął wiecznego potępienia, gdyż nie wypowiedział tych słów i ksiądz Piotr mógł uratować duszę bohatera.

Proszę zauważyć, że te dwa przykłady dotyczą lektur obowiązkowych na maturze według formuły od 2023 i są omawiane w całości.

Rozumiem, że uczniowi ciężko jest odróżnić błąd kardynalny od rzeczowego. Często jest to bardzo cienka granica. Popatrzmy na przykład:

Stanisław Wokluski, w dowód swojej miłości, podarował Izabeli medalion stworzony z metalu lżejszego od wody.

Czy to jest błąd kardynalny czy rzeczowy?

Podczas sprawdzania pracy maturalnej taki błąd zostanie uznany za rzeczowy. Pomylenie imienia bohatera, literówka w nazwisku, nie są uznawane za błąd kardynalny.

Co zrobić, jeśli popełniłem błąd kardynalny?

Niestety, taki błąd dyskwalifikuje pracę. Oznacza to, że jest ona zerowana i nie ma możliwości sprawdzania jej dalej. W przypadku nowej matury nie można liczyć też na dobry wynik końcowy. Teraz ważna uwaga! Z testu na maturze według formuły 2015 można było otrzymać maksymalnie 20 punktów, a błąd kardynalny oznaczał niezdanie egzaminu.

Błąd kardynalny na maturze według formuły 2023 nie oznacza  zaś niezdania matury z polskiego! Dlaczego? Błąd taki zeruje pracę pisemną, ale nie testy. Jeśli ktoś dobrze zrobi zadania testowe i otrzyma za nie 30% całej punktacji, to maturę zda. Jak widzicie, nie jest to takie straszne jak poprzednio.

O błędach rzeczowych napiszę w innym wpisie.