Egzamin ósmoklasisty z języka polskiego 2026 – co się zmienia?

Wprowadzenie

Majowy egzamin ósmoklasisty z języka polskiego w 2025 roku wzbudził wiele kontrowersji. Choć zadania nie odbiegały od standardów, sposób ich sformułowania okazał się problematyczny dla nauczycieli, rodziców i uczniów. Polecenia były zbyt złożone i skomplikowane, a zadania otwarte wymagały przede wszystkim dokładnej znajomości lektury, zostawiając niewiele miejsca na kreatywność.

Ostatni majowy egzamin

Egzamin w maju 2026 roku odbędzie się prawdopodobnie 11 maja i będzie ostatnim przeprowadzanym w tym miesiącu. Ministerstwo ogłosiło, że ze względów logistycznych od 2027 roku egzaminy wrócą do kwietnia. Zmiana ta ma na celu uniknięcie nakładania się terminów wglądów do prac ósmoklasistów z analogicznymi terminami dla maturzystów.

Zaostrzenie kryteriów wydłużenia czasu pracy

Centralna Komisja Egzaminacyjna znacząco ograniczyła możliwość uzyskania wydłużonego czasu pracy na egzaminie. Wcześniej można było otrzymać dodatkowe 15-30 minut z dość banalnych powodów, jak np. alergia. Obecnie katalog okoliczności został drastycznie zawężony i obejmuje wyłącznie poważne przypadki:

• zespół Aspergera
• uczniowie słabowidzący lub niewidomi
• uczniowie słabosłyszący
• niepełnosprawność ruchowa
• afazja
• specyficzne trudności w uczeniu się (dysleksja, dyzortografia, dyskalkulia)

Kluczowy warunek: uczeń musi być objęty opieką psychologiczno-pedagogiczną oraz faktycznie korzystać z wydłużonego czasu pracy podczas nauki szkolnej. Musi to być udokumentowane opinią poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Reforma ortografii – jak wpłynie na egzamin?

Od 1 stycznia 2026 roku wchodzi w życie reforma ortografii. Najważniejsze zmiany obejmują:

• rozdzielną pisownię cząstek trybu przypuszczającego (bym, byś, by, byśmy, byście) ze spójnikami – np. „czy by nie pojechać”
• bezwyjątkową pisownię łączną przeczenia „nie” z imiesłowami i przymiotnikami – np. „niezjedzona kanapka”
• łączną pisownię członu „pół” w wyrażeniach typu „pół żartem, pół serio”
• zmiany w użyciu wielkich liter w nazwach własnych

Dobra wiadomość: do 2041 roku obie formy zapisu (stara i nowa) będą uznawane za prawidłowe. Uczniowie mogą pisać zgodnie z zasadami, których się nauczyli, bez obawy o utratę punktów.

Lektury obowiązkowe – czego się uczyć?

Powrót do lektur z klas 4-6 budzi obawy uczniów, ale są one nieuzasadnione. Lektury z wcześniejszych klas pojawią się wyłącznie w tekstach do analizy w arkuszu egzaminacyjnym. Uczniowie będą pracować tylko z podanymi fragmentami, bez konieczności odnoszenia się do całości utworu.

Lektury z klas 4-6:

• „Akademia Pana Kleksa” – Jan Brzechwa
• „Kajko i Kokosz. Szkoła latania” – Janusz Christa (komiks)
• „Opowieści z Narnii: Lew, Czarownica i stara szafa” – C.S. Lewis
• „Chłopcy z Placu Broni” – Ferenc Molnár
• „Hobbit, czyli tam i z powrotem” – J.R.R. Tolkien

Lektury z klas 7-8:

• „Opowieść wigilijna” – Charles Dickens
• „Zemsta” – Aleksander Fredro
• „Kamienie na szaniec” – Aleksander Kamiński
• „Dziady część II” – Adam Mickiewicz
• „Mały Książę” – Antoine de Saint-Exupéry
• „Balladyna” – Juliusz Słowacki

Utwory poznawane w całości lub we fragmentach:

• pieśni, fraszki oraz Tren VII i VIII – Jan Kochanowski
• „Reduta Ordona”, „Świtezianka”, fragmenty „Pana Tadeusza” – Adam Mickiewicz
• „Artysta” – Sławomir Mrożek
• „Latarnik” – Henryk Sienkiewicz
• fragmenty „Quo vadis” – Henryk Sienkiewicz
• fragmenty „Syzyfowych prac” – Stefan Żeromski

Na czym skupić się w przygotowaniach?

Egzamin nie sprawdza tylko znajomości treści lektur, ale przede wszystkim umiejętność ich analizy i interpretacji. Uczniowie powinni potrafić:

• analizować teksty literackie pod różnymi kątami
• wyciągać wnioski z lektur
• powiązać różne elementy utworów
• interpretować grafiki i inne teksty ikoniczne w kontekście lektur
• rozumieć polecenia sformułowane językiem formalnym

Kluczem do sukcesu nie jest mechaniczne zapamiętywanie faktów, ale rozumienie i umiejętność analizy utworów literackich. Warto regularnie pracować z grafikami, obrazami i tekstami ikonicznymi, łącząc je z konkretnymi lekturami.

Podsumowanie

Egzamin ósmoklasisty 2026 wymaga od uczniów nie tylko wiedzy, ale przede wszystkim umiejętności analitycznych i interpretacyjnych. Choć nie ma progu punktowego ani podziału na zdany/niezdany, wynik egzaminu ma kluczowe znaczenie dla przyjęcia do wymarzonej szkoły średniej. Warto więc rozpocząć systematyczne przygotowania już teraz, skupiając się na rozumieniu lektur, a nie tylko ich pamięciowym opanowaniu.