Dziady część trzecia Adama Mickiewicza
Geneza dramatu
W latach 1823-1824 grono studentów z wileńskiego koła filomatów i filaretów zostało aresztowanych, torturowanych, przesłuchiwanych i przetrzymywanych w więziennych celach. Część została zesłana na Syberię za swoją działalność. Urzędujący w Wilnie senator Nowosilcow (carski namiestnik) chciał wykryć spisek, aby pokazać się pochlebnie w oczach cara.
Jednym z tych studentów był Mickiewicz. Jako jedynemu udało mu się uniknąć gorszej kary – został skazany na opuszczenie ojczyzny bez prawa powrotu. Wyruszył w podróż w głąb Rosji (z tego czasu pochodzą Sonety krymskie).
Dedykacja: Cała trzecia część Dziadów jest zadedykowana przyjaciołom. Wielu z nich nie dożyło 30 lat – zostali zesłani daleko za Ural i umierali w tragicznych warunkach.
Motto pochodzi z Ewangelii, co jest istotne, ponieważ całość dramatu utrzymana jest w tonie profetycznym.
Kluczowe sceny i motywy
Przemiana Gustawa w Konrada
Więzień Gustaw budzi się w celi więziennej i zapisuje na ścianie po łacinie słowa o narodzeniu się Konrada, a śmierci Gustawa. Przechodzi przemianę wewnętrzną – z osoby poświęconej miłości do kobiety staje się kochankiem ojczyzny i bojownikiem o wolność. Gotów jest na poświęcenie się dla ojczyzny jako jednostka.
Wielka Improwizacja
Konrad żąda od Boga władzy nad ludzkimi duszami, jednocześnie ryzykując własną duszę i jej los w nieśmiertelności.
Widzenie księdza Piotra
Bohater przeciwny do Konrada – podczas gdy Konrad jest dumny i pyszny, ksiądz Piotr jest pokornym sługą Bożym. Ksiądz Piotr widzi Bożą odpowiedź na pytanie o cierpienia polskiego narodu.
Mesjanizm narodowy: Polska ma być Chrystusem narodów. Jej niewinna ofiara (jak ofiara Chrystusa) ma wybawić narody cierpiące z powodu jarzma tyranów, w tym Rosji. Polska podniesie się i będzie namiestnikiem wolności w Europie.
Nawiązania do Biblii
- Janczewski opisuje śmierć Wasilewskiego, który umiera na schodach i niesiony jest w pozycji przypominającej Chrystusa ukrzyżowanego. Z pobliskiego kościoła słychać sygnaturkę o momencie podniesienia
- Nawiązania do biblijnego potopu (w ustępie)
- Ukrzyżowanie Polski przez Rosję, Prusy i Austrię (w widzeniu określonych jako Moskal, Borus i Rakus)
Ustęp do trzeciej części
Złożony z sześciu części, opisuje drogę Konrada w głąb Rosji na zesłanie. Pokazuje to, w co Mickiewicz święcie wierzył: że naród rosyjski, gdyby zechciał się zebrać i zjednoczyć z Polakami, bez trudu pokonałby cara. To dobrzy ludzie, którzy sami cierpią z powodu tyrana.
Pomnik Piotra Wielkiego
Wzorowany na rzymskim pomniku Marka Aureliusza, ale utrzymany w zupełnie innym tonie. Koń carski pędzi w stronę północy, car wyciąga rękę, jakby chciał zagrabić ziemię. Wygląda groźnie i surowo – w przeciwieństwie do łagodnego i pełnego miłości do ojczyzny Marka Aureliusza.
Cechy dramatu romantycznego
- Fragmentaryczność – w jednym akcie dziewięć scen niepowiązanych ze sobą, całkowicie autonomicznych
- Wybitny romantyczny bohater – Konrad
- Obecność świata nadprzyrodzonego obok wydarzeń i postaci autentycznych
Matura ustna z polskiego 2026-28. EBOOK
Ebook do matury ustnej według programu na lata 2026-28.. Autorzy zespół Wiedza z Wami.
